14 มีนา วันไตโลก “Wold Kidney Day” 

ปัจจุบันเรามีแนวโน้มบริโภคโซเดียมมากเกินไปในชีวิตประจำวัน อาจมาจากความชอบกินอาหารเค็ม ติดรสเค็ม หรือจากความไม่รู้ส่วนประกอบของปริมาณโซเดียมในอาหารประเภทนั้น ๆ ซึ่งการกินเค็มมากเกินไปเป็นระยะเวลานาน จะก่อให้เกิดโรคต่าง ๆ มากมาย วันนี้เราจะมาถาม-ตอบ กันในเรื่อง “โซเดียมคืออะไร” และ “กินโซเดียมยังไง ให้ไตไม่พัง?” คำถามง่ายๆที่หลายๆท่าน และแอดมินเองก็สงสัย ถ้าพร้อมแล้วลุยกันเลยครับ!

Q: โซเดียมมาจากอะไร ทำไมขนม หรืออาหารถึงมีโซเดียม?

A: โซเดียมเป็นองค์ประกอบอยู่ในอาหารเกือบทุกชนิด ปริมาณขึ้นอยู่กับชนิดอาหารและการปรุงรส โซเดียมพบได้สูงในอาหารสำเร็จรูป อาหารที่ใช้เกลือในการถนอมอาหาร เครื่องปรุงรสต่างๆ นอกจากนี้ยังมีโซเดียมแฝงอยู่ในอาหาร เช่น ผงฟู เบกกิ้งโซดา สารกันเสีย สารกันรา ฯลฯ ซึ่งเป็นส่วนประกอบในขนมปัง เค้ก เบเกอรี่ ทั้งนี้ในอาหารตามธรรมชาติก็มีโซเดียมเช่นกัน เช่น เนื้อสัตว์ต่างๆ แต่จะมีปริมาณน้อยกว่าอาหารที่ผ่านการแปรรูปแล้ว และอาหารประเภทธัญพืช ผัก ผลไม้ มักมีโซเดียมน้อยกว่าอาหารประเภทเนื้อสัตว์และนม

Q: โซเดียมมีรสชาติมั้ย?

A: เป็นคำถามที่อาจจะฟังดูประหลาด แต่มีหลายคนคงอยากจะรู้(รึป่าวไม่แน่ใจ) อันที่จริงแล้วโซเดียมเป็นแร่ธาตุ โดยมากจะอยู่ในอาหารที่มีรสชาติเค็ม เช่น เกลือ เกลือแกง กะปิ น้ำปลา อาหารหมักดอง เป็นต้น นอกจากนี้ยังมีอาหารบางชนิดที่ไม่มีรสเค็มแต่มีโซเดียมแฝงอยู่ เช่น ผงชูรส ผงฟู ฯลฯ ได้เช่นกัน

Q: ทานมากๆ ทำให้อ้วน และเป็นโรคไตได้จริงเหรอ?

A: โดยปกติโซเดียมจะทำหน้าที่ควบคุมสมดุลของเหลวในร่างกาย หากร่างกายได้รับโซเดียมมากเกินไป ร่างกายจะดูดซึมน้ำเก็บไว้ที่ ”ใต้ผิวหนัง” มากขึ้น จึงทำให้เกิดอาการบวมน้ำได้และหากบริโภคเกินความต้องการของร่างกาย เป็นระยะเวลานานๆ อาจทำให้เป็นโรคหัวใจ หลอดเลือดสมอง ความดันโลหิตสูง โดยเฉพาะอย่างยิ่งโรคไตเรื้อรัง เป็นต้น ดังนั้นเพื่อลดความเสี่ยงในการเกิดโรคดังกล่าว การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการบริโภค ถือเป็นวิธีที่ได้ผลดีที่สุด

Q: ปริมาณที่แนะนำต่อวัน

A: สำหรับผู้ใหญ่ ปริมาณโซเดียมที่แนะนำ คือไม่เกิน 2,000 มิลลิกรัมต่อวันหรือเทียบเท่า  เกลือ 1 ช้อนชา หรือ 5 กรัม เมื่อเฉลี่ยแล้วไม่ควรได้รับโซเดียมเกิน 600 มิลลิกรัมต่อมื้ออาหาร

หมายเหตุ

สำหรับเด็กอายุ 2-15 ปี ปริมาณโซเดียมควรลดสัดส่วนตามความต้องการพลังงานที่ลดลง หรือสามารถดูได้ตามฉลากโภชนาการที่อยู่บนซองขนม หรือบรรจุภัณฑ์ต่างๆ

Q: แล้วโซเดียมมีประโยชน์มั้ย?

A: เรามักจะมองโซเดียมในมุมที่ให้โทษ แต่ถ้าหากเราได้รับในปริมาณที่เหมาะสม เจ้าโซเดียมจะช่วยควบคุมสมดุลของเกลือแร่ กรด-ด่าง ของเหลวในร่างกาย ทำให้ระบบไหลเวียนของของเหลวภายในร่างกายเป็นปกติ ควบคุมความดันโลหิต ควบคุมการเต้นของหัวใจ ซึ่งร่างกายไม่สามารถผลิตโซเดียมได้เอง จึงจำเป็นต้องได้รับจากอาหาร (ในปริมาณที่เหมาะสม)

ขอบคุณข้อมูลดีๆ จาก คุณมญชุ์นภา ฉันทรางกูร นักวิชาการโภชนาการ โรงพยาบาลเวชศาสตร์เขตร้อน

และ สาระสุขภาพจากกรมอนามัย https://multimedia.anamai.moph.go.th/