>> หิดคืออะไร

หิด เป็นโรคที่เกิดจากสัตว์ขาปล้องประเภทไรชื่อ ซาร์คอบติส สเคบิอาย Sarcoptes scabiei (ลองดูรูปจาก Google ได้ครับ) ตัวหิดมี 8 ขา สีน้ำตาล มองด้วยตาเปล่าไม่เห็นอาการของโรคหิดเกิดจากการที่หิดตัวเมียขุดหลุมเพื่อวางไข่ใต้ผิวหนังตัวอ่อนออกจากไข่หลังจากนั้น 2-3 วัน ใช้เวลาประมาณ 2 สัปดาห์จึงโตเต็มที่หลังผสมพันธุ์หิดตัวผู้ตายไปแต่หิดตัวเมียจะขุดหลุมใต้ผิวหนังเพื่อวางไข่ต่อไปเป็นวงจรชีวิตของหิดผู้ป่วยที่เป็นหิดจะมีหิดอยู่ประมาณ 5-15 ตัวในช่วงระยะเวลาใดเวลาหนึ่ง ยกเว้นผู้ป่วยที่มีภูมิคุ้มกันบกพร่อง เช่น เป็นโรคเอดส์ อาจมีหิดเป็นล้านๆ ตัวอยู่บนผิวหนัง

>> หิดแพร่กระจายอย่างไร

หิดกระจายจากผู้หนึ่งไปอีกผู้หนึ่งทางการสัมผัสใกล้ชิด โดยมากอาการคันซึ่งเป็น ปฏิกิริยาของร่างกายต่อตัวหิดจะเกิดหลังมีตัวหิดประมาณ 1 เดือน แต่ถ้าผู้ป่วยเคยเป็นหิดมาก่อนอาการคันจะเกิดขึ้นเร็วภายในไม่กี่วัน เนื่องจากตัวหิดสามารถอยู่ใน สิ่งแวดล้อมได้ 2-3 วัน จึงมีโอกาสเล็กน้อยที่เราจะติดหิดจากการใช้เสื้อผ้าหรือของใช้ ร่วมกันหรือนอนเตียงเดียวกัน

>> อาการของโรคหิด

อาการที่สำคัญคือคันทั้งตัวมากโดยเฉพาะเวลากลางคืน ผื่นเป็นตุ่มแดงหรือ ตุ่มน้ำใสเล็กๆ บริเวณง่ามนิ้ว ซอกพับต่างๆ เช่น รักแร้ ขาหนีบ ง่ามก้น ฯลฯ รอบสะดือ อวัยวะเพศชาย หัวนม ศอก เข่า ในเด็กจะพบผื่นมากกว่าผู้ใหญ่ ถ้ามีอาการเกามากๆ อาจติดเชื้อแบคทีเรียแทรกซ้อนได้

>> การวินิจฉัยโรคหิด

โรคหิดวินิจฉัยจากประวัติการคันทั่วร่างกาย รวมทั้งการซักประวัติผู้ใกล้ชิดที่มีอาการแบบเดียวกันและตรวจร่างกายที่มีรอยโรคดังที่กล่าวมาแล้ว การพิสูจน์ทางห้องปฏิบัติการ จะมีการขูดผิวหนังบริเวณที่มีผื่นบริเวณที่สงสัยว่าเป็นอุโมงค์ที่หิด ขุดไปวางไข่แล้วไปส่องดูด้วยกล้องจุลทรรศน์ แต่อาจไม่พบร่องรอยของหิดเสมอไป บางครั้งหมออาจให้การรักษาโดยไม่จำเป็นต้องพบตัวหิดก็เป็นได้

>> ทำอย่างไรถึงจะหายจากโรคหิด

ต้องทำการรักษาคนที่เป็นหิดด้วยยาฆ่าหิด อาจต้องรักษาคนใกล้ชิด ทำความ สะอาดข้าวของเครื่องใช้ มิฉะนั้นหิดจะไม่หายขาดเพราะติดหิดจากคนรอบข้างหรือ จากของใช้ประจำตัวมาอีก

>> การกำจัดหิด

ในเบื้องต้นหากมีอาการแนะนำให้ไปพบแพทย์ผิวหนังจะดีกว่า และต้องใช้ยาฆ่าหิดตามที่แพทย์สั่งเท่านั้น เนื่องจากในผู้ป่วยบางกรณีอาจใช้ยาทาอย่างเดียวไม่ได้ผล ต้องรับประทานยาตามที่แพทย์สั่งควบคู่ไปด้วย

>> การรักษาอาการคัน

ผื่นคันจากโรคหิดเกิดจากการตอบสนองของร่างกายต่อตัวหิด ดังนั้นอาการคันอาจอยู่อีกหลายสัปดาห์ถึงแม้ว่าจะกำจัดหิดหมดแล้วก็ตาม ในกรณีที่มีผื่นมากหรือคันมากการใช้ยา ในกลุ่มสเตียรอยด์ทาลดการอักเสบ จะช่วยลดอาการคันลงได้ ถ้แต่ถ้าเกามากๆ อาจเกิดเชื้อแบคทีเรียแทรกซ้อนที่ผิวหนังทำให้ผื่นไม่หาย และอาจต้องกินยาฆ่าเชื้อโรคร่วมด้วย

>> การป้องกันคนในครอบครัว

คนในครอบครัวหรือคนใกล้ชิดผู้ป่วยอาจต้องใช้ยากำจัดหิดป้องกันไปพร้อมๆ กันแม้จะไม่มีอาการก็ตาม เพื่อป้องกันการแพร่ของหิดจากคนหนึ่งไปอีกคนหนึ่ง

>> การกำจัดหิดตามของใช้ส่วนตัว

ของใช้ส่วนตัวที่ใช้ภายใน 2-3 วันก่อนการรักษาอาจมีหิดอาศัยอยู่ เนื่องจากหิดสามารถอยู่ภายนอกตัวคนได้ไม่เกิด 3 วัน ดังนั้นการฆ่าหิดตามตัวควรนำ เสื้อผ้า ผ้าปูที่นอน มาต้มในน้ำร้อน (อุณหภูมิสูงกว่า 60 องศาสเซลเซียส) ของใช้ที่ไม่สามารถซักได้ สามารถเอาของใช้เหล่านั้นใส่ ถุงพลาสติกปิดแน่นไม่ให้มีอากาศเข้าไปทิ้งไว้ประมาณ 2-3 วัน หิดก็จะตายหมด

ที่มา : หนังสือโรคเขตร้อนฉบับบประชาชน

นัดหมายคลินิกผิวหนังรพ.เวชศาสตร์เขตร้อน : https://www.tropmedhospital.com/skin-clinic